Correspondent Tim McAdams van AOPA is een zeer ervaren piloot en instructeur en maakt regelmatig bijdrages over allerlei veiligheidsaspecten bij het helikoptervliegen. Vandaag een bijdrage over de gevaren van dubbele besturingen.
Een tijdje geleden was ik op een manifestatie waar een piloot in een Bell 206 JetRanger (een 5-zits eenmotorige turbine aangedreven helikopter) luchtdopen verzorgde. Wat mijn aandacht trok was dat de dubbele besturing geïnstalleerd bleef en dat passagiers op de copiloot zitplaats mochten plaatsnemen. Vreemden die toegang hebben tot de kritische besturingselementen van de helikopter is zeer riskant en in de meeste POH gewoon verboden.
Zelfs wanneer de piloot de passagier goed informeert blijft het onverantwoord om iemand toegang tot de besturingselementen te geven. Even terug naar een ongeval dat 14 februari 2010 gebeurde.
Volgens de NTSB zag een medewerker een bedrijf bij de voorbereidingen van een helikoptervlucht dat de eigenaar van de helikopter (en van het bedrijf) samen met zijn 5 - jarige dochter op de copiloot zetel plaatsnam, zijn dochter op zijn schoot. De piloot, die reeds 11,045 uren in zijn vliegboek had staan waarvan 824 uur in het bewuste type, zat al in de rechter stoel. Zowel de linker- en rechter zetel waren uitgerust met dual-besturing. Medewerkers van het bedrijf van de eigenaar vertelden nadien dat dochter regelmatig op haar vaders schoot zat tijdens de vluchten, en dat de eigenaar ook graag zelf vloog.
Hoewel de eigenaar een licentie voor eenmotorige vliegtuigen bezat, had hij geen vergunning als helikopterpiloot. In het onderzoek kon niet worden vastgesteld dat hij die bewuste dag ook de helikopter bestuurde op het tijdstip van het ongeval. Ongeveer 35 minuten na het verlaten van het bedrijf, bleek uit radargegevens dat de helikopter ongeveer 2.000 ft boven de grond vloog. Getuigen op de grond verklaarden dat zij rare geluiden hoorden afkomstig van de helikopter; die getuigen verklaarden ook dat ze kort nadien onderdelen van de helikopter zagen rondtollen en dat deze op de grond neerstortten. De helikopter kwam neer in een riviergebied ten noorden van de luchthaven van bestemming. De helikopter werd vervolgens door een post crash-brand volledig vernield; er was geen mogelijkheid om de crash te overleven aldus nog NTSB.
Een onderzoek wees uit dat er geen pre-impact storingen of materiële anomalieën waren die de divergentie van het rotorblad van de hoofdrotor konden verklaren. Vlucht simulaties toonden aan dat de enige manier waarop deze situatie zich zou kunnen hebben voorgedaan een plotselinge verlaging van het collectief was tot de laagste stand, gevolgd door een bijna gelijktijdige reactie van collectief volledig up en tegelijktijdig met een full-after cyclic beweging. Het was duidelijk dat een helikopterpiloot niet opzettelijk dergelijke bewegingen zou maken in kruisvlucht.
Een biomechanische studie bepaalde dat het goed mogelijk was dat het kind op schoot van helikopter eigenaar in de copiloot zetel, haar voet op de collectief had gezet en daardoor de collectief naar een full down positie had gebracht. De studie toonde ook aan dat de cyclic volledig kan worden verplaatst naar de volledig-after positie zelfs met een klein kind van deze omvang op de schoot van een volwassen man. Gezien het feit dat het kind op schoot van de eigenaar in de linker stoel zat, is het zeer waarschijnlijk dat het kind per ongeluk met de linker voet op het collectief stapte en daardoor volledig omlaag duwde. De daarop volgende bruuske correcties gaven aanleiding tot mast bumping en het verlies van de staart van het toestel.
De National Transportation Safety Board bepaalde dat dit de meest waarschijnlijke oorzaak van dit ongeluk was gecombineerd met het feit dat de copiloot geen toereikende licentie had om eventueel met het toestel te vliegen.
De les in dit artikel en van dit zwaar dodelijk ongeval is alvast erg duidelijk: laat alleen je dubbele besturing staan als er piloot met een PPL(H) of CPL(H) licentie op de copiloot plaats zit; in alle andere gevallen moet je altijd de dubbele besturing wegnemen! Anderzijds laat je nooit mensen aan de besturing die geen licentie hebben (tenzij bij instructie natuurlijk)!
Nota: Bijgevoegde foto is niet van het bewuste ongeval maar van een andere Jetranger crash.