De Korea en Vietnam oorlogen waren het begin van militaire medische evacuatie met helikopters, in het jargon genoemd MEDEVAC helikopters. In 1959 deed de Franse Sécurité Civile reeds een eerste burgerredding met een helikopter, toen het op een hoogte van 4.362 meter een bergbeklimmer geveld door een hartaanval, ging redden vanop de top van de Mont Blanc.
Maar het duurde nog tot begin de jaren 1970 vooraleer de eerste burgerlijke medische urgentiehelikopters, HEMS (helicopter emergency medical service) op een georganiseerde wijze in verschillende landen ontstonden.
De Airbus Alouette III was de helikopter die in die beginperiode werd gebruikt om HEMS interventie's uit te voeren. De Zwitsers van REGA, het Oostenrijkse ÖAMTC, de Amerikaanse Flight for Life, de Duitse DRF Luftrettung en de Franse Sécurité Civile gebruikten allemaal de Alouette III om hun HEMS op te starten.
De Bo105, van Airbus Helicopter voorloper MBB, werd samen ontwikkeld met het Duitse ADAC en gebruikt in de eerste permanente medische helikopterbasis van de ADAC in München. Het toestel kreeg een achterdeur waardoor het een stretcher makkelijk op de vlakke cabinevloer kon inladen. De Bo105 kreeg ook een hoger geplaatste hoofd- en startrotor om de veiligheid van de medische bemanning te verbeteren.
Eind van de 70-er jaren kwam de MBB BK117 in actie en dit toestel werd de basis voor de huidige zeer succesvolle Airbus H135 en H145 medische helikopters. Airbus Helicopters is stevig marktleider gebleven in de HEMS marktniche en heeft een marktaandeel van 55%.
Vandaag, 50 jaar na de start van de burgerlijke medische helikopterdiensten, zijn er wereldwijd zowat 2.750 HEMS helikopters dagelijks actief om dringende medische diensten te verlenen. Snel ter plaatse en overal kunnen landen is de grootste verdienste van de medische helikopter maar is tegelijk ook de dagelijkse uitdaging voor de piloot en zijn bemanning.
In België was en is de overheid niet bereid om zelf een initiatief op te starten rondom medische helikopters. De Vlaamse MUG-Heli startte reeds in 1972 vanuit het St-Jansziekenhuis in Brugge op initiatief van spoeddokter Paul Lust. Ook andere privé-instellingen namen hun verantwoordelijkheid op en zo werden initiatieven zoals Heli-Samu, MUG Heli, CSM Bra-sur-Lienne geboren.
Zowel de Vlaamse MUG-Heli als de Waalse CSM Bras-sur-Lienne zijn nog steeds met succes actief. Maar ook vandaag blijft de financiering van de private initiatieven een uitdaging omdat na 50 jaar de overheid nog steeds het nut van de dienst niet heeft begrepen. Je kunt hier de geschiedenis lezen van de Belgische dringende medische hulp per helikopter deel I en deel II.
In Nederland ontstond het idee om traumahelikopters in te zetten in de jaren tachtig toen het voor ambulances steeds moeilijker werd om op het dichtslibbende Nederlandse wegennet hun weg te vinden. In nauwe samenwerking met de medische wereld ontwikkelde de ANWB daarop de traumahelikopter die een mobiel medisch team, een speciaal opgeleide arts plus verpleegkundige, naar de plaats van het incident brengt.
In 1995 startte de ANWB met de service in samenwerking met het Medische Centrum van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Tegenwoordig vervoeren de helikopters ook de mobiel medische teams van het Medisch Centrum van Erasmus Universiteit in Rotterdam, het academisch ziekenhuis in Nijmegen en het academisch ziekenhuis in Groningen. Hierdoor ontstond een goed georganiseerd en landelijk dekkend netwerk.
Foto's copyright: Airbus Helicopters
Video:
