Twee gemoderniseerde Apache AH-64E aanvalshelikopters keerden op 7 december 2023 per met een Amerikaans C-17 transportvliegtuig terug naar Nederland na een flinke verjongingskuur in de Verenigde Staten. Nu is het aan 980 Squadron op Vliegbasis Woensdrecht om de toestellen binnen negen weken gereed en compleet te maken.
Het is een warm onthaal op een bijzonder gure winterochtend. De bulderende aankomst van de Amerikaanse C-17 trekt bekijks, maar eigenlijk zijn de toeschouwers vooral benieuwd naar wat het transporttoestel vervoert. Zodra de ramp zakt, snellen eerst de Koninklijke Marechaussee en een lid van het projectteam van het Commando Materieel en IT (COMMIT) naar binnen. Al snel worden ze gevolgd door Geert Maas (Hoofd Bureau Product Engineering van het 980 Squadron) en zijn collega’s.
Aan boord: De eerste twee gemoderniseerde Nederlandse Apaches voor het 301 squadron op Gilze-Rijen, die minutieus uit de C-17 moeten worden gemanoeuvreerd. Maas: “Zodra de wielen de Nederlandse bodem raken, zijn ze weer van ons.”
Alles aangepakt
Het is de start van een nieuw Apache-tijdperk. De luchtmacht beschikt sinds 1997 over de gevechtshelikopter, als eerste in de A-versie. Vanaf 2000 tot nu vliegen Nederlandse vliegers met de Delta-variant. Maar na wereldwijde inzet en flink operationeel gebruik kunnen de kisten wel een update gebruiken. Van computers, sensors, radars en navigatie- en communicatiesystemen tot nieuwe cockpit displays; nagenoeg alles is aangepakt in de zogenoemde remanufacture 
tot AH-64E.
Viermaal M
Bij vertrek van de Delta’s naar de Verenigde Staten en terugkomst van als Echo’s is 980 squadron een belangrijke speler. Of het nou gaat om groot onderhoud, modificaties, afstoting, hoger niveau assistentie (assistentie op afstand) of schilderwerkzaamheden. “We zijn een soort chirurgen van de vliegende wapensystemen”, vertelt squadroncommandant luitenant-kolonel Elvis Pinto Teixeira. “Ons doel: zorgen dat de gebruikers met een goed werkende en onderhouden kist op pad gaan. Wij moeten de luchtwaardigheid van het toestel kunnen garanderen.”
Al drie jaar geleden begint 980 squadron met het uitdenken van de werkzaamheden die dit squadron moet gaan uitvoeren voor dit Apache Remanufacture-project. De sleutel? De vier ‘M’s’, legt Maas uit. “Hebben we de middelen voorhanden? En hoe zit het met de materialen die we nodig hebben? Van plaatwerk tot moertjes, je kan het zo gek niet bedenken. Dan de methodes; hebben we alle boekwerken voor het gereedmaken en het onderhouden van de Echo-variant? Tenslotte misschien wel het belangrijkste: de mensen. Die moeten capabel zijn om de klus te klaren.”
Chirurgische operatie
Van de CLSK-monteurs op Woensdrecht is negentig procent inmiddels Echo-ready: zij werden de afgelopen jaren opgeleid in een cursus van vier tot vijf weken op Fort Cavazos in de Verenigde Staten. De rest zal snel volgen. Niet voor niets, want voor het vlieggereed maken moet er nog veel gebeuren. Een proces dat op Woensdrecht tot in de puntjes is voorbereid.
Zo zijn er bij het gereedmaken van het toestel meerdere specialisten – avionica, mechanica, plaatwerkers, kunststofmedewerkers en schilders – in veel gevallen tegelijk aan een toestel bezig. Daarvoor wordt de Apache denkbeeldig in tien stukken verdeeld, zodat iedereen een eigen verantwoordelijkheidsgebiedje heeft om aan te sleutelen. Om het proces nog verder te versnellen zijn bakken met benodigde onderdelen ‘uitgekit’: in een bak zit precies wat jij nodig hebt voor jouw gebied.
Robots
Buiten het materiële is er het digitale. Alle serie- en onderdeel nummers moeten gecontroleerd en ingevoerd worden in SAP. “De instandhouding van de Echo is eigenlijk volledig gedigitaliseerd”, voegt Pinto Teixeira toe. De commandant van 980 benadrukt daarom het belang van databeheer en het feit dat alle gegevens in SAP moeten kloppen. “Zonder dat zouden we een kapot onderdeel niet eens kunnen vervangen.” Het COMMIT-projectteam en CLSK Programma Management Apache bereidden dit proces voor. Hiervoor zijn zelfs speciale Apache softwaretools en robots ontwikkeld, die zorgen voor tijdwinst en minder werklast.
In negen weken worden de onderdeel nummers van de heli’s nog eens een laatste keer gecontroleerd. Ook worden de kisten gereedgemaakt in de AH-64E configuratie met alle ‘toeters en bellen’, door het installeren van de resterende mission kits zoals zelfbeschermingsmiddelen. In diezelfde periode zijn ook de Functional Check Flights opgenomen. De eerste twee helikopters worden uitgebreid getest, omdat het ook het eerste duo op Nederlandse bodem betreft (registratie Q-37 en Q-38). Na het verkrijgen van een Bewijs van Luchtwaardigheid van de Militaire Luchtvaart Autoriteit gaan de toestellen naar 301 Squadron.
Spic en span
Maar zover is het nu nog niet. Maas, Pinto Teixeira en hun collega’s wacht een flinke klus. De handen jeuken, geeft Maas aan: “Uiteraard staat veiligheid voorop, maar het project is wel een beetje gas geven. Ondertussen is het enthousiasme binnen de club erg groot. Het is net als wanneer je een nieuwe auto 
koopt. Daarmee wil je direct aan de slag.” Maas is al veertig jaar in dienst, maar zo’n nieuw toestel blijft bijzonder, vindt hij. “De Echo is een bijna volledig vernieuwd wapensysteem. Dat maakt ons werk zo leuk: we werken aan alle toestellen en er is continu verandering. Tegelijkertijd krijgen we alle vertrouwen vanuit de squadrons. We maken de kisten spic en span, zodat het Defensie Helikopter Commando er over een paar weken – en bij wijze van spreken – zo mee kan wegvliegen.”
Simulators
Gelijktijdig met de komst van deze twee AH-64Echo’s in NL wordt ook de eerste van twee nieuwe Apache flight simulators op Gilze-Rijen geïnstalleerd. De eerste is medio januari 2024 gereed en zal gelijk worden gebruikt voor het converteren van de resterende vliegers naar de Echo-configuratie. De tweede simulator volgt later in 2024.
Dit artikel verscheen eerder in de 12/2023 editie van "De Vliegende Hollander" (klik hier voor het ganse magazine)
Bronvermelding: De Vliegende Hollander - editie 12/2023 (overname met toestemming)
Tekst: Kapitein Saminna van den Bulk
Foto's: Sergeant-Majoor Mike de Graaf
Copyrights: Ministerie van Defensie (NL) - met onze dank voor de medewerking