Atlantic Resolve via Gilze-Rijen en Woensdrecht
De rust keert zo vlak voor Kerst langzaam terug op de Vliegbases Gilze-Rijen en Woensdrecht. Verderop, in Vlissingen, hovert een laatste Chinook boven het tijdelijk militair terrein om te worden ingescheept naar de Verenigde Staten. Operatie Atlantic Resolve, waarbij zowel de vertrekkende Amerikaanse Combat 
Aviation Brigade (1st Infantry Division) als de komende Amerikaanse Air Cavalry Brigade (1st Cavalry Division) via ons land worden verplaatst, is ten einde. Een beeldende terugblik op een geslaagde operatie.
Het begon allemaal afgelopen zomer, toen het Amerikaanse ministerie van Defensie een formeel verzoek bij Nederland neerlegde. “De eenheden in Europa wisselen elke negen maanden”, vertelt majoor Michel Poels, Hoofd Nationale Operaties van het Commando Luchtstrijdkrachten. “Daarvoor kiezen ze steeds een andere haven in Europa om te kijken of ze die verplaatsing goed aankunnen.” Dit keer was dat dus Vlissingen, maar voor een deel ook een haven in Griekenland. In totaal zijn een slordige tweeduizend stuks materieel – containers, uitrusting, voertuigen en onderhoudsmateriaal – en ongeveer honderd helikopters van de types Apache, Black Hawk en Chinook over en door Nederland verplaatst.
Tegelijk
Gilze-Rijen, waar majoor Jacob Woudstra de operatie coördineerde, was net als Woensdrecht voor het eerst betrokken bij Atlantic Resolve. De vliegbases fungeerden als 'intermediate station Base'. De uitgaande Amerikaanse helikopters, uit Polen en Duitsland, verzamelden zich op Gilze-Rijen en de inkomende helikopters op Woensdrecht. Er konden dus geen draaiboeken uit de kast worden getrokken die het werk verlichten. Bovendien gingen de komende en gaande brigade tegelijk door de molen en ook dat is bijzonder. Vliegbasis Eindhoven was in het verleden de aangewezen luchthaven voor de verplaatsing van zowel personeel als materieel. Dat laatste was echter niet mogelijk door de stationering van de nieuwe tanker en de transporttoestellen.
Heilig
Majoor Woudstra zag in vier weken 58 helikopters en 200 man Amerikaans personeel in fases langskomen. In juli begon het allemaal voor deze 
helikopterbasis. “We zijn eerst gaan inventariseren: wat en vooral wie hebben we nodig voor een soepel verloop. De Amerikanen zijn hier geweest voor een Site Survey en hebben een lijst met wensen ingediend.”
Dit Statement of Requirements (SOR) is zo’n beetje heilig. Veiligheid staat daarbij in al zijn facetten op één. “Dat was meteen al een dingetje. Want hoe laat je zo’n grote groep Amerikanen toe tot de poort? We hebben tijdelijke passen weten te maken, gekoppeld aan de persoon, waarmee de mannen en vrouwen ook nog eens konden eten bij Paresto.”
Toiletten
Verder is natuurlijk gedacht aan de brandweer – de landmacht verleende daarvoor bijstand in Vlissingen – vliegveiligheid en beveiliging van het terrein. “Maar denk ook bijvoorbeeld aan de plaatsing van toiletten, volgens het SOR één per twintig man, verlichting en personeel dat de toestellen kan bijtanken”, verklaart majoor Woudstra. “In onze projectgroep zaten dan ook alle disciplines en zo probeer je aan álles te denken.” En dan is er nog zoiets als COVID-19. “Alle ploegen hebben in hun eigen bubbel gezeten om zo eventuele besmettingen te beperken”, legt majoor Poels in Vlissingen uit.
Spotters
De verplaatsing van Chinooks, Black Hawks en Apaches brengt vanzelfsprekend geluid met zich mee. Met name in Vlissingen zijn de inwoners daaraan niet gewend. Klachten kwamen er door een uitgebreide voorlichtingscampagne nauwelijks. Het leidde eerder tot een veel grotere belangstelling bij zowel Vlissingen, Gilze-Rijen als Woensdrecht.
De spotters stonden soms rijen dik met hun telelenzen paraat; want wanneer zie je nu zo’n groot aantal helikopters bij elkaar in ons land? “Ook aan de spotters hebben we gedacht”, weet majoor Woudstra. “De Amerikanen vinden dat een heel bijzonder fenomeen om te zien. Ze kennen dat nauwelijks, zeker niet in de aantallen die we hier hebben gezien.”
Fantastisch
Ondertussen moeten de nationale operaties en trainingen op Gilze-Rijen ‘gewoon’ doorgaan. “We hebben onze trainingslocatie vrijgemaakt voor de Amerikanen, dus daar konden we zelf even niet terecht. Vrijwel alle squadrons en de staf op Gilze-Rijen waren erbij betrokken en hebben een eigen bijdrage geleverd. Daar hoefden we trouwens amper om te vragen, want de meeste medewerkers vinden het fantastisch om mee te maken.”
Draaiboek
Zowel majoor Poels als Woudstra denkt dat de Amerikanen wel vaker zullen aankloppen bij Nederland om Atlantic Resolve te ondersteunen. “In alle opzichten zijn de Amerikanen zeer tevreden over onze ondersteuning”, weet Woudstra. Tegen die tijd ligt er voor Gilze-Rijen in ieder geval een draaiboek klaar. “Wat niet wil zeggen dat alles in beton is gegoten.
Op de eerste pagina zal zoiets staan als: 'niets gaat zoals verwacht'. Of je alles plant of niet, het loopt in de praktijk altijd anders. Ik had op een gegeven moment drie verschillende tijdlijnen; dan komt het neer op ad-hoc improviseren binnen de richtlijnen van de SOR. Daarin zijn we goed geslaagd.”
Dit artikel verscheen eerst in de december 2021 editie van "De Vliegende Hollander" (klik hier voor het ganse magazine)
- Bronvermelding: De Vliegende Hollander - editie 12/2021 (overname met toestemming)
- Tekst: Evert Brouwer
- Foto's: sergeanten Cristian Schrik & Aaron Zwaal
- Copyrights: Ministerie van Defensie (NL) - met onze dank voor de medewerking
Video:
